Khi laptop mua lâu năm, hiệu suất hoạt động chậm chạp, thường xuyên giật lag thì người dùng được khuyên nên nâng cấp ổ cứng SSD. Vậy thực tế SSD là gì, ưu điểm ra sao và có giúp máy tính chạy nhanh, ổn định hơn không? Ở bài viết dưới đây, Hocitngay sẽ giải đáp nhanh chóng các vấn đề liên quan đến ổ SSD và bật mí cách chọn mua tốt nhất.
Ổ cứng SSD là gì ? Tổng quan về SSD
Các thông tin cơ bản về ổ cứng SSD gồm: khái niệm, lịch sử ra đời, nguyên lý vận hành và tác dụng trực tiếp tới hệ thống máy tính.
Ổ cứng SSD là gì?
SSD là gì? Đây là cụm từ viết tắt của Soid State Drive, có thiết kế là ổ đĩa rắn với công năng tương tự với ổ HDD. Ổ cứng SSD được tích hợp các bán dẫn như SRAM, DRAM hay FLASH để tiến hành lưu trữ dữ liệu cơ học như ổ HDD truyền thống.
Lịch sử ra đời của SSD
SSD đời đầu tiên được chế tạo từ sắt từ, xuất hiện từ khi máy tính còn dùng ống chân không, tuy nhiên sau một thời gian bị ngừng sử dụng. Về sau vào khoảng năm 70 – 80 của thế kỷ XX, ổ SSD được nghiên cứu và phát triển tiếp tục bởi IBM, Amdahl và Cray. Thời gian đó giá thành của SSD khá cao, nhiều người dùng không đáp ứng được nên không thể thương mại hóa.
- Tới năm 1978, ổ SSD tiếp tục được phát triển hơn nhờ Storage.
- Năm 1980 được cải tiến hơn bằng cách kết hợp với các chip Diaphragm kèm theo card tương tự như ổ cứng, ổ SSD còn có khả năng sạc pin để không làm mất dữ liệu khi tắt nguồn.
- Năm 1983, Sharp PC-5000 là sản phẩm được phát hành ổ cứng SSD 128Kb.
- Năm 1996, ổ cứng SSD được sản xuất với công nghệ bộ nhớ flash xuất hiện, dần được người dùng ưa chuộng và xuất hiện trên nhiều thiết bị, có thể thay thế cho HDD.
- Năm 2009, ổ SSD được tích hợp nhiều trong laptop mặc dù giá thành vẫn còn đắt.
- Tháng 3/2009, loại SSD dung lượng khổng lồ 5TB với tên gọi RamSan-620 được phát hành bởi Texas Memory System, tốc độ truy cập nhanh 3Gb/s, hỗ trợ tới 250.000 hành động đọc/ghi dữ liệu/giây (IOPS).
Hiện nay, SSD ngày càng phát triển, được mở rộng bao gồm nhiều loại như: ổ SSD G-Monster-PROMISE PCIe 128GB – 1TB, SSD sản xuất bằng công nghệ NAND tối đa 100TB…
Nguyên lý hoạt động của SSD
Ổ cứng SSD dùng một tấm gồm các ô nhớ (cell) có tính năng gửi và nhận dữ liệu cực kỳ nhanh chóng. Những ô này được phân thành nhiều phần gọi là trang (page) với size từ 2 – 16KB. Nhiều trang được gắn kết liên tiếp với nhau sẽ tạo thành khối (block).
Khác với ổ HDD, các SSD không thực hiện ghi đè dữ liệu trên từng trang riêng biệt, sản phẩm chỉ ghi dữ liệu vào các trang trống nằm trong 1 khối.
Vậy muốn xóa dữ liệu của SSD phải làm như thế nào? Nếu xác định không còn dùng các trang trong khối, toàn bộ dữ liệu sẽ được chọn và xóa toàn bộ khối đó. Khi các trang trong khối để trống, không sử dụng nữa sẽ dán dữ liệu trở lại.
Ưu điểm và nhược điểm của ổ cứng SSD
Thực tế, ổ SSD được đánh giá cao hơn hẳn so với HDD, bên cạnh hàng loạt các ưu điểm nổi bật cũng tồn đọng nhiều hạn chế chưa thể khắc phục được. Hocitngay sẽ bật mí chi tiết bên dưới đây để người dùng tham khảo:
Ưu điểm
Một số lợi thế nổi bật khi tích hợp ổ cứng SSD cho máy tính:
- Tốc độ truy xuất dung lượng dữ liệu trong tích tắc.
- Đẩy nhanh tốc độ mở máy, khởi chạy hệ điều hành… tăng cường năng suất thiết bị.
- Tiến hành khởi động phần mềm chỉ trong vài giây.
- Bảo mật dữ liệu an toàn, chống sốc tốt, vận hành ổn định, giảm nguy cơ hư hỏng.
- Vận hành không phát ra tiếng ồn, tản nhiệt nhanh và tiết kiệm pin tối đa.
- Băng thông có khả năng chuyển tải dữ liệu nhanh, tăng năng suất làm việc của laptop.
- Hỗ trợ chống sốc, chống va đập ổn định.
Nhược điểm
Nhờ vào khả năng làm việc vượt trội, nhiều tính năng nổi bật nên ổ SSD có giá thành khá cao, dao động tầm 900.000 – 4.000.000 VNĐ dựa vào mức dung lượng. Với cùng dung lượng như nhau, ổ cứng SSD thường được bán với giá cao gấp đôi HDD nên người dùng thường đắn đo trước khi mua, tốn kém quá nhiều.
Các loại ổ cứng SSD phổ biến
Hiện nay, trên thị trường cung cấp rất nhiều loại ổ SSD, người dùng nên tham khảo tính năng, giá thành để chọn loại phù hợp nâng cấp thiết bị.
SSD 2.5 SATA
SSD 2.5 SATA được sản xuất với cùng kích thước, tiêu chuẩn cắm tương tự với HDD trên laptop. Linh kiện được bán ra với mức giá phải chăng, phù hợp với ngân sách của nhiều người dùng nên dễ dàng tích hợp cho thiết bị.
SSD m (mSATA và mPCle)
SSD m (mSATA và mPCle) là dòng ổ cứng được thiết kế nhỏ gọn, tích hợp cổng SATA thu nhỏ để hỗ trợ kết nối. Dòng ổ cứng SSD này thường được dùng cho các mẫu laptop nhỏ gọn, màn hình phẳng.
Điều nên chú ý là khi xét về giao diện bên ngoài thì cổng mSATA gần như tương tự với cổng mPCIe nhưng khả năng chuyển tải dữ liệu, kết cấu điện tử sẽ có điểm khác biệt. Do đó, nếu thiết bị muốn cài đặt ổ SSD mSATA thì bắt buộc phải tích hợp chip mSATA điều khiển, không thể sử dụng chip PCI Express.
SSD M.2 (M.2 SATA và M.2 PCle)
SSD M.2 (M.2 SATA và M.2 PCle) là dòng ổ cứng được phát hành từ 8/2004, giao diện mới độc đáo hoàn toàn khác biệt với các loại SSD thông thường. Linh kiện gọn nhẹ, có tốc độ xử lý dữ liệu cực nhanh với 550MB/s cho ổ M.2 SATA, 3500MB/s cho ổ M.2 PCle. Đây là tiêu chuẩn sản xuất của hầu hết các dòng laptop hiện đại ngày nay, được đông đảo người dùng ưu tiên chọn lựa.
Cách kiểm tra máy tính của bạn chạy SSD hay HDD
Việc kiểm tra máy tính đang sử dụng ổ SSD hay HDD được tiến hành cực kỳ đơn giản theo các bước bên dưới đây:
- Bước 1: Ở thanh tìm kiếm trên thiết bị, bạn nhập cụm từ “optimize drives” → Chọn lệnh Defragment and Optimize drives để mở cửa sổ.
- Bước 2: Tại cửa sổ mới, người dùng kiểm tra thông tin cột Media type. Nếu hiện Soid state drive là sử dụng SSD, hiện Hask disk drive là dùng HDD.
Phân biệt và So sánh ổ cứng SSD và ổ cứng HDD
Ổ cứng SSD và HDD là 2 loại được ưa chuộng nhất, được tích hợp trong nhiều máy tính ăn khách hiện nay. Dưới đây là các tiêu chí phân biệt được Hocitngay chia sẻ đến người dùng:
Kích thước
Ổ SSD được sản xuất với kích cỡ tiêu chuẩn 2.5 inch, dày 7mm. Một số loại SSD kết cấu gọn nhẹ chỉ có kích thước bằng 1 card wifi hay thanh RAM trên laptop. Ngược lại, ổ HDD có kích thước lớn hơn, khoảng 1.8 inch – 3.5 inch, độ dày tiêu chuẩn 9.5mm.
Do SSD được sản xuất sau này nên có nhiều điểm cải tiến về kích thước hơn so với HDD, gọn nhẹ, không làm thiết kế laptop quá cồng kềnh.
Độ bền
Ổ HDD tiến hành lưu dữ liệu bằng phương pháp quay mặt đĩa với nguyên lý hoạt động cơ học. Do đó, nếu khi sử dụng sơ ý làm rơi máy tính dễ dàng khiến các bộ phận của HDD bị tác động, dẫn đến mất dữ liệu và ổ cứng trục trặc nghiêm trọng.
Ngược lại, SSD lại tích hợp bộ nhớ toàn bộ thiết bị, dữ liệu có thể truyền tải dễ dàng vào ổ cứng và hạn chế tối đa hư hỏng. Các dòng laptop tích hợp ổ cứng SSD sẽ bền bỉ dài lâu hơn so với thiết bị dùng HDD.
Tiếng ồn
Các thiết bị lắp ổ HDD hoạt động liên tục trong thời gian dài sẽ dễ rung, phát ra tiếng động lớn khi tiến hành nhận gửi, truy xuất dữ liệu. Ngược lại, SSD lại chạy cực êm ái, không phát ra tiếng ồn lớn khiến người dùng khó chịu. Nếu so về độ ồn thì HDD cao gấp 2, 3 lần SSD.
Nhiệt độ
Về nhiệt độ, loại sử dụng SSD sẽ chịu được mức nhiệt từ 0 – 70 độ C, trong khi đó HDD thấp hơn, chỉ từ 5 – 55 độ C. Các thiết bị tích hợp ổ HDD nếu thao tác quá lâu thì dưới thân máy sẽ tỏa ra hơi nóng khó chịu.
Tốc độ đọc/ghi
Khi so sánh tốc độ đọc/ghi dữ liệu thì HDD tối đa chỉ đạt 100MB/s, trong khi đó SSD có thể đạt được mức 3500MB/s. Nhờ vào thông số này, người dùng có thể dễ dàng phân biệt được 2 loại ổ cứng, SSD có khả năng đọc ghi, lưu trữ nhanh hơn hẳn.
Khi khởi chạy máy tính, SSD chỉ mất khoảng vài giây, các dòng HDD thì lâu hơn, có thể kéo dài vài phút mới mở được thiết bị. Song song đó, các hoạt động như chơi game, thiết kế đồ họa cũng bị giật, lag hơn hẳn so với dùng SSD.
Điện năng tiêu thụ
Về mức điện năng tiêu thụ thì ổ HDD cũng cao hơn hẳn so với SSD vì cần năng lượng để tiến hành quay mặt đĩa. Nếu so sánh toàn bộ quá trình hoạt động thì lượng điện hao tốn của HDD sẽ cao hơn SSD khoảng 4 lần.
Độ phân mảnh
Loại ổ SSD không tác động đến hiệu năng do cấu trúc, các chip rời và dữ liệu được phân vùng cụ thể trên các khối khác nhau. Ngược lại, HDD có thể làm giảm hiệu năng hoạt động, dễ dàng bị phân mảnh, tốn nhiều thời gian nghỉ để đợi đĩa hình tròn xoay.
Mức độ phổ biến
Nếu so về mức độ phổ biến thì ổ SSD không thể bằng HDD về số lượng mẫu mã, kết cấu đa dạng và phong phú. Trên thị trường hiện nay có nhiều thương hiệu cung cấp HDD nổi tiếng như Seagate, Hitachi, Toshiba, Western Digital,… với hàng triệu người sử dụng.
Giá bán
Giá thành các loại HDD trên thị trường thấp hơn khá nhiều so với SSD nếu cùng mức dung lượng. Chẳng hạn nếu mua ổ cứng HDD dung lượng khoảng 1TB người dùng chỉ cần 1 – 2 triệu VNĐ. Trong khi đó với ổ SSD phải bỏ ra số tiền gấp 3 lần, tức là khoảng 4 – 6 triệu đồng với loại 1TB.
Khi nào nên cân nhắc sử dụng ổ cứng SSD
Nhờ vào hàng loạt cải tiến về kích cỡ, chất lượng nên giá thành ổ cứng SSD không còn quá đắt đỏ như trước đây, người dùng có thể cân nhắc sử dụng ở bất kỳ trường hợp nào.
Qua các nghiên cứu đã chứng minh rằng laptop chạy HDD và SSD có sự chênh lệch khá lớn về tốc độ. Ví dụ cụ thể là tốc độ khởi chạy máy ASUS Vivobook X507 là khoảng 50 – 70 giây nếu tích hợp ổ cứng HDD, chỉ 10 – 15 giây đối với ổ cứng SSD.
Các điểm lưu ý khi chọn mua ổ cứng SSD
Khi chọn mua ổ cứng SSD cho thiết bị, người dùng phải lưu ý kỹ các tiêu chí sau để đảm bảo độ bền, tương thích với hiệu suất vận hành của laptop.
Chuẩn kết nối trên máy tính của bạn
Chuẩn kết nối trên thiết bị là điều khiến nhiều người dùng nhầm lẫn khi muốn nâng cấp lên SSD. Ví dụ nếu máy tính có chuẩn kết nối 2.5 thì không thể lắp đặt ổ SSD chuẩn M.2, thiết bị sẽ không vận hành được.
Dung lượng lưu trữ
Mức dung lượng lưu trữ là điều quan trọng khi máy tính chỉ có thể tích hợp 1 ổ cứng, cần cân nhắc kỹ để không chọn nhầm. Hiện tại, ổ SSD trên thị trường đang được phân phối với đa dạng dung lượng gồm 128, 256, 512GB và 1TB để người dùng thoải mái chọn lựa.
Một số dòng máy của Apple ra mắt với dung lượng ổ cứng lên đến 1TB như MacBook Pro M3 giúp người dùng thoải mái lưu trữ dữ liệu.
Thiết kế
Đây là tiêu chí không quá quan trọng thì các ổ cứng SSD lưu hành trên thị trường có thiết kế tương tự nhau. Linh kiện được bố trí sâu trong máy và không ảnh hưởng đến giao diện laptop, rất khó nhìn thấy bằng mắt thường.
Độ bền và tốc độ
Ổ cứng SSD được sản xuất gồm nhiều loại với tốc độ, giá thành khác nhau, trước khi chọn mua cần xem xét kỹ các thông số để tránh nhầm lẫn, sai sót không đáng có. Nếu không có kinh nghiệm thì nên tham khảo kỹ để chọn loại tương thích với thiết bị.
Giá thành sản phẩm
Hiện nay, giá thành SSD trên thị trường khá đa dạng, đắt hay rẻ tùy thuộc vào thương hiệu và dung lượng máy. Người dùng sẽ dựa vào nhu cầu, ngân sách để lựa chọn loại phù hợp nhất.
Hãng sản xuất SSD uy tín
Khi chọn mua, người dùng nên ưu tiên các hãng sản xuất SSD nổi tiếng như Sandisk, Kingston, Intel, Samsung,… Tuy nhiên, nếu thấy đánh giá các hãng mới với tính năng ưu việt, giá thành, chế độ bảo hành tốt hơn thì nên thử nghiệm.
Các lưu ý khi sử dụng và bảo quản ổ cứng SSD
Sau khi tìm hiểu SSD là gì, biết các tiêu chí chọn ổ SSD phù hợp thì có thể cập nhật các lưu ý bảo quản và sử dụng dưới đây.
Cách bảo quản và bảo dưỡng ổ cứng SSD
Nhằm duy trì khả năng vận hành, hiệu suất ổn định của ổ cứng SSD trong thời gian dài thì phải có cách bảo quản, bảo dưỡng đúng đắn. Bên dưới đây là một số mẹo chăm chút ổ cứng SSD phổ biến nên áp dụng:
- Giữ mức độ dung lượng lưu trữ không quá cao: Tuyệt đối không nên lưu trữ ổ SSD tối đa, phải giữ tại khoảng 10 – 15% khoảng trống để vận hành hiệu quả hơn.
- Nâng cấp firmware: Hãng sản xuất SSD liên tục cập nhật các bản phát hành firmware để cải tiến hiệu suất và sửa chữa các lỗi nhanh chóng. Nếu định kỳ cập nhật firmware sẽ giúp ổ cứng vận hành ổn định, an toàn.
- Dùng tính năng TRIM: Người dùng phải chắc chắn hệ điều hành đã kích hoạt chức năng TRIM, hỗ trợ đọc/ghi dữ liệu và xóa nhanh chóng, tăng cường tuổi thọ ổ cứng SSD.
- Hạn chế sử dụng ở mức nhiệt cao: Chắc chắn rằng hệ thống tản nhiệt laptop đang hoạt động ổn định, không để SSD chạy thường xuyên ở mức nhiệt quá cao.
Cách tránh hiện tượng giảm tốc độ của SSD
Ổ cứng SSD sau một khoảng thời gian lắp đặt sẽ xuất hiện tình trạng chậm lại, được gọi chung với thuật ngữ slowing down là giảm tốc độ. Bên dưới đây là một số biện pháp để cắt giảm bớt hiện tượng này:
- Dùng Over-Provisioning: Kỹ thuật này sẽ sử dụng một phần dung lượng của ổ cứng SSD còn trống để quản lý dữ liệu, từ đó đảm bảo hiệu quả và giảm bớt tình trạng mài mòn linh kiện.
- Không cài defragment cho ổ HDD: Thao tác defragment chỉ nên dùng cho ổ HDD, đối với ổ SSD có thể phản tác dụng làm giảm thiểu tuổi thọ linh kiện.
- Dùng các công cụ tối ưu: Nhiều hãng sản xuất SSD hỗ trợ các phần mềm tối ưu hóa để giúp duy trì hiệu suất ổ cứng ở mức tối đa.
- Kiểm tra tình trạng SSD: Lựa chọn phần mềm giám sát để kiểm định hiệu suất, tình trạng của SSD liên tục, phát hiện các vấn đề sớm và xử lý nhanh chóng.
Nhờ vào các thông tin trên đây, bạn đã có thể giải đáp được ổ cứng SSD là gì, cách chọn SSD tương thích với nhu cầu. Hiện nay loại ổ cứng SSD cực kỳ thông dụng, giá thành phải chăng, hiệu suất cao nên người dùng có thể thoải mái trải nghiệm thử.